Конференция «Невада – Семей қозғалысына – 20 жыл»
Қайран, Нарын ...
Биология және экология пәнінің оқытушысы Турешова Г.Ж.
Иә, 1952 жылы кеңестік озбырлықтың кесірінен біз Нарыннан айырылдық. Ел тоз – тоз болып, басы ауған жаққа күштеп көшірілді. Әсіресе, оңтүстік жаққа жер аударылғандардың халі тым мүшкіл болды. Жаздықтың шалшық көлінен су ішкен балалар жаппай қырылды.
Сол жылдары Қазақстанның кейбір аймақтарына түскен атом бомбасының күші Херосима қаласындағыдан 2500 есе күшті екенін екінің бірі білмеді.
Сынақ полигонының шет аймағындағы малшы, шопандар өз отбасыларымен малын бағып отыра берді. Оллардың ауырып, тез арада о дүниелік болғандарына дәрігерлер жоғарыдан келген нұсқауларға байланысты әртүрлі аурулардың түрлерін ойлап тауып, сынақ полигонын барынша «арашалап» отырды.
Бірте – бірте Орда, Жаңақала аудандарының елді мекендерінде қол-аяғы жоқ балалар, құлағының тесігі жоқ, жалғыз көзді, екі басты т.б. кемістіктерімен сәбилер дүниеге келе бастады. Әйелдердің түсік тастауы, рахит, тері аурулары көбейді.
Бұдан жиырма жылдай уақыт бұрын полигон мәселесіне байланысты шындықты айтып, өңір жастарын жұмылдырған Мәлік Құлшар, Айболат Сейтақов сықылды жастар жетекшілері түрлі кездесулер мен жиындар ұйымдастырылды. Ол кезде Айболат Сейтақов Орда аудандық комсомол комитетінің бірінші хатшысы, ал Мәлік Құлшар облыстық комсомол комитетінің бірінші хатшысы болатын.
Нарынға қасірет әкелген полигон қалай пайда болды десек. КСРО Министрлер Кеңесінің 1947 жылғы 3 маусымындағы №2642-817 қаулысына сәйкес Капустин Яр ракеталық полигоны құрылды. Оның бастығы болып генерал – майор Василий Вознюк (1946-1973 ж.ж.) тағайындалды.
Орда ауданының 1,5 млн. га. жері «Капустин Яр» полигонына берілді.
1947 жылғы 18 қазанда Мәскеу уақыты бойынша 10 сағат 41 минутта бірінші баллистикалық ракета сынақтан өтті.
1950 жылдан бергі мерзімде тек Капустин Ярдан 11 атом жарылысы 300 метрден 5,5 шақырымдық биіктікте жүзеге асты.
Сол кездегі ақпарат құралдары атом жарылысын жасырды. Ал, шындығында бұл атом бомбасының жалпы күші Херосимаға тасталған бомбадан 65 есе артық еді. Бұдан басқа тек Капустин Ярда басқарылатын 24 мың ракета жарылып, сынақтан өтті. 177 соғысқа арналған техника сыналып, 679 РСД-10 ракетасы құртылды.
1957-1959 жылдары Капустин Ярда Нарын аймағында 29 атомдық жарылыс болыпп, оның 18-і жер асты, 11-і ауада жарылды.
Азғыр ауылы бұрын Орда ауданына қараған болатын. Кеңес әскерлері бірінші сынақты Азғыр ауылынан 1,5 шақырым ғана қашықтықта 165 метр тереңдікте жүргізді. Ол кезде 300 адам тұратын ауылда 20 күн бойы сол жерден ауаға газ түрінде радиоактивтік қалдықтар шығып жатты.
Радиоактивтік қалдық мөлшерден 460 есе артық болып, ал гамма сәулесінің мөлшері 155-3500 мкр/сағат (рұқсат етілетіні тек 8-10 мкр/сағат) болды. Азғыр ауылының тұрғындары тәжірибеге арналған «тышқан мен қоянның» күнін кешті.
Орда аймағындағы 619 ракетаның әрқайсысы ауаға 50 тоннадан улы газ таратты.
1992 жылға дейін Кеңес үкіметі Нарын жерінде атом бомбасын жарғандарын жасырып келді.
Орда аймағында ракеталардың көп құйылатын жері – Хаки соры. Оның жалпы аумағы 830 мың га. Сынақ жүргізілген 60 жылдың ішінде Хаки соры талай ракетаны, ұшақ қалдықтарын өз қойнына сорып алды. Ал сор айналасына құлағандарын Кеңес үкіметі тарағаннан кейін жергілікті халық жинап алып, металл сынықтары ретінде тапсырып, тиын – тебен алып, ас-су сатып алуға пайдаланды.
Осыдан да қанша адам уланды десеңізші.
Хаки соры Орда ауылынан тек 11-ақ шақырым қашықтықта жатыр. Ол ертерек киіктердің, жылқы т.б. жан-жануарлардың су ішкен жері еді. Бүгінде жартылай кепкен Хаки көлі өте қаіпті болып отыр. Ауыр металдармен уланған ауа желмен барлық аймаққа таралуда.
Радиоактивтік қалдықтардың жартылай залалсыздандырылуының өзі ұзаққа созылады. Мысалы, радио-цезий мен радио-стронций 27-30 жыл, плутоний-238 изотоптары – 90жыл.
Үлкен қаржы жұмсап, жүйелі иүрде жұмыс жүргізілмесе, алдағы уақытта бұл халқымызға тек қана қасірет әкелуі мүмкін.
Қорыта айтқанда, «Мәз болмайық арқамыздан қаққанға, мәз болмайық жұлдыз әкеп таққанға, кімге керек жал мен жая жегенің, бауырларың қылтамақ боп жатқанда...» деп, ақынның шырқырата шындықты айтқанындай, өзімізге болмаса, Семей, Нарын өзгеге керек бола қоймас. Байтақ елді асыраған Нарындағы 1,5 млн. га. жерді залалсыздандыру тек мемлекеттің ғана қолынан келеді. Нарынды құтқару – бүкіл қазақ халқының талап – тілегі.
|
Конференция «Семей – Невада қозғалысына - 20 жыл»№27 топ оқушысы Шалабаев Асылхан
Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаев «Невада-Семей» антиядролық қозғалысының 20 жылдық мерейтойлық конференцияға қатысушыларға арнаған құттықтау сөзінде Қазақстандағы ядролық полигонның жабылуына «Невада-Семей» антиядролық халықтық бірлестік пен оның лидері Олжас Сүлейменовтың қосқан үлесі зор екенін атап өтті.
Семей ядролық сынақ полигоны ядролық сынақ жасайтын әлемдегі ірі полигондардың бірі болған. Ең бірінші сынақ полигонда 1949 жылғы 29 тамызда жасалған болатын. Онда барлығы 468 ядролық сынақ жасалды. 1949 бен 1962 жылдар арасында онда 30 жер беті сынағы жасалды және 88 ядролық қондырғы ауада сыналды, олардың арасында бірінші термоядролық қондырғы (1953 жылы 12 тамызда) мен алғашқы сутегі бомбасы (1955 жылы 22 қарашада) бар, 6 қондырғы үлкен биіктікте, ғарышта сыналды. Жер бетіндегі сынақтан басқа полигонда 340-тан астам жерасты сынағы: тік ұңғылар мен көлбеу туннельдерде жасалды.
1991 жылы 29 тамызда полигон ҚР президенті Н. Назарбаевтың жарлығымен жабылды.
Антиядролық қозғалыс тарихы 1989 жылы 25 ақпанда басталды. Осы күні КСРО Жоғарғы Кеңесіне депутаттыққа үміткер Олжас Сүлейменовтың сайлауалды сөзі жоспарланған болатын. 28 ақпанда Қазақстан жазушылар үйінің ғимаратына жүздеген адам жиналды. Осылайша жалпыхалықтық антиядролық «Невада-Семей» қозғалысы пайда болды.
Ол Семей ядролық полигонындағы сынаққа жаппай наразылық білдірді. 1989 жылы қозғалыс Семей полигонында жоспарланған 18 ядролық сынақтың 11-ін тоқтатты. Тек 7 жарылыс болды, соңғысы 19-шы қазанда болды. Қарағандының 130 мың қозғалысқа қатысушы шахтерлері қарар қабылдады: егер жарылыс жалғасатын болса, мерзімсіз ереуілге шығу туралы. Оларды Семей, Павлодар, Өскемен мен Жезқазған жұмысшылары қолдады. Жұмысшыларды ҚазКСР Жоғарғы кеңесі қолдады.
Екі миллионнан астам адамды қайғы-қасіретіне бөктірген Семей полигонының жабылғанына ертең 20 жыл болмақ. Жабылып, үні өшсе де талай адамды шырмауына батырып, талай ұрпақты құрбандығына айналдырған жарылыс дүмпуі әлі алыстап кете қойған жоқ. Қырық жылдан аса уақыт Семей халқының санасын улап, жанын жаралаған бұл тақсіреттің сызы күні бүгінге дейін сезілуде.
1991 жылы «Жабылсын» деген соңғы нүкте қойылып, қоғам қайраткерлерінің араласуымен өз еркімізбен ядролық қарудан бас тартқан сәтте Семей халқы «біздің елімізде назалы ана, азалы қарт, ауру бала, қыршынынан қиылған жас азаяды» деген зор сенімде болған. Бірақ қасіреттің зардабы әлі таусылған жоқ, таусылмайды да...
Бүгінде әлем ғалымдары «Семей полигонының жарылыс қуаты 1945 жылы Хиросимаға тасталған бомбаның қуатынан 2,5 есеге асып түседі» деген тұжырымдама жасауда. Ауада және жер астында 500-ден аса ядролық жарылыс жүргізілгеніне және сынақтан зардап шеккен аймақтың ауданы 350-400 метрді құрағанына бір жағы үрейленіп, бір жағы таңданған жапондық ғалымдар Семей елінің төзімділігіне, халқының жанының сірілігіне амалсыз бас шайқауға мәжбүр болғаны әлі есте.
Содан бері біршама жыл өтті. Жарылыс зардабының құрбаны болған халықтың жарым көңілі әлі де күпті. Жарымжан бала, өрімдей жастардың өлімі қабырғаны қайыстырып-ақ тұр. Халық Үкімет тарапынан бөлінетін болмашы жәрдемақыны қанағат тұтып, тіршілік кешуде. Елде дүрілдеп тұрған өндіріс орындары жоқ, ірі көлемді инвестиция тарту жағын ұйымдастыру кемшін, мал шаруашылығы тұралаған, халықтың денсаулығы нашар. Әр күні күдік пен күмәнға толы жұрт ұрпағының болашағына алаңдаулы.
Бүгінде біз – ядролық қарусыздандыру процесінің белсенді жақтастарына айналған мемлекетпіз. Бұл тұрғыда өзіндік ұстанған бағыт-бағдарымыз бары хақ. Әйтсе де қасіретті аймақ саналатын полигон аумағында тұратын халыққа жіті көңіл бөле алмай келе жатқанымыз жасырын емес.
«Темекі – денсаулық жауы»№4 КЛ №23 топ оқушысы Баянғали АйбекАдам баласының табиғаттан алатын ең қымбат сыйы – денсаулық. «Дені саудың жаны сау» деген халық даналығы текке айтылмаған.Салауатты өмір салты дегеніміз – бұл дұрыс және тиімді тамақтану, спортпен шұғылдану, арақ пен темекіден бас тарту.Темекі жайлы айтар болсақ, адамдардың тұрмысына араласып кеткені соншалықты, оның бәле ретінде қабылданбайтынын айта кеткен жөн.Жас өспірімдер көп уақытын өз достарының арасында өткізеді, өйткені олардың арасында болу – қажетті тиістілік. Топ ережелерімен келіспесең қарым – қатынасты ұстау қиын, келіспеушіліктен мазақтан, компенсациялаудан және болған жайды өзгерту үшін жасөспірімдер ең алғашқы рет шылым шегіп, арақ ішуге барады.Темекі түтінің құрамында:- 5000 – нан астам химиялық қоспа, оның көбі улы, олардың ішінде: никотин, мышьяк,ДДТ, 50 канцерогенді қоспа – ағзада клеткалардың өлуіне әкеледі. Никотин – бұл қоспа адамды тәуелді етеді, сигареттің әрқайсысында 15-20мг никотин болады.Темекі күніне 70 қазақстандықтың өмірін жалмайды. Темекі шегу салдарынан туындаған аурулардан жылына 25 000 адам көз жұмады. Өкпе қатерлі ісігінен жыл сайын 3 000 қазақстандық қайтыс болады. Онкологиялық аурулардың ішінде өкпе қатерлі ісігі тұрақты түрде бірінші орында.Темекi — адамдардың өлiмiне себеп бола тұра, заң жүзiнде тұтынуға рұхсат етiлген әлемдегi жалғыз өнiм.ҚР “Темекi тартуды шектеу мен алдын алу туралы” Заңға сәйкес, темекi өнiмдерiн өндiрушiлер мен сырттан тасымалдаушылар жыл сайын iшкi нарыққа ұснатын өнiмдердiң құрамы туралы Үкiметке есеп беруге мiндеттi. 2008 жылдың 1 қаңтарынан бастап, қорап сыртындағы “Шылым шегу сiздiң денсаулығыңызға өте зиянды”, “балаларды темекi түтiнiнен қорғаңыздар”, “темекi шекпейтiндердiң өмiрi ұзақ” деген жазудағы әрiптер көлемi 30 пайызға үлкейтiлдi. Бұл — Қазақстан Халықаралық темекiге қарсы күрес жөнiндегi конвенцияға қол қойғаннан кейiнгi жаңалық. Оған дейiн адамдарға шылымның залалын ескертетiн жазу тiптi, байқалмайтын. ҚР Денсаулық сақтау министрлiгiндегiлер келешекте 30 пайызбен шектелiп қалмай, 50 пайызға дейiн жеткiзудi көздеп отыр.Еліміздің Президенті Н.Ә. Назарбаев барлық қазақстандықтарға жолдаған " Қазақстан -2030" бағдарламасында халықтың салауатты өмір сүруіне қол жеткізу үшін негізгі 3 бағытта күрес жүргізу керек деп атап көрсетті. Олар:1 - бағыт. "Темекі шегуді тоқтату";2 - бағыт. "Нашақорлыққа, наркобизнеске қарсы күрес";3 -бағыт. "Маскүнемдік пен араққа қарсы күрес". Бағдарламада былай делінген:"Алкоголь мен темекінің адам өміріне зиянды екені дәлелдеуді қажет етпейді". Халықаралық тәжірибе бұл салада мемлекеттік саясатты жүргізудің алкоголь мен темекіге салық салудан бастап, бірнеше сабағын ұсынып отыр. Біз бұл мәселеде байыпты саясат жүргізуіміз керек".№4 Кәсіптік лицейде оқушылар үшін салауатты өмір алтын насихаттауға арналған шаралар жиі өтіп тұрады және біздер ол шараларға үлкен қызығушылықпен қатысамыз. Ол шаралар жыл бойы семинар, конференция, спорттық жарыстар, көңілді тапқыштар клубы түрінде өтеді. Атап айтатын болсам: «Нашақорлық – тұңғиық түбі» тақырыбындағы дөңгелек столда оқытушыларымыздан, арнайы шақырылған нарколог дәрігерден, ішкі істер басқармасы мамамынан көптеген мәліметтер алып, өз пікірлерімізді де білдірдік.Одан басқа «Спорт – денсаулық кепілі» тақырыбында өткен спорттық шаралар өз алдына қызықты.Құрметті жас достар!Сөзімді қорытындылай келе сіздерді салауатты, яғни нашақорсыз, ішімдіксіз, шылым шекпей өмір сүруге, елімізге адал қызмет ететін, дені сау азаматтар болуға шақырамыз. Бұл індеттер – денсаулықтың жауы, қоғамға жат әдеттер екенін естеріңізге саламыз!
Тренинг «Моя Вселенная»
Цель: Выявление особенностей восприятия ребенком собственного образа «Я», уровня самооценки, эмоционального состояния, выбора значимого в жизни ребенка занятия.
Предложите ученикам заполнить карту «Моя Вселенная». Для выполнения задания потребуются цветные карандаши или фломастеры, альбомные листы. Попросите их нарисовать на альбомном листе солнышко, пояснив, что «солнышко» - это они сами: «Ведь вы действительно являетесь солнышком в жизни близких вам людей, обогреваете теплом, лаской и даете радость. А значит, лучи солнышка - это достоинства вашей личности. Назовите их. Это могут быть как достоинства характера, так и отличительные черты внешности или возраст - доброта, общительность, чувство юмора, ответственность, красивые глаза, юность. Отразите в солнышке самого себя, обозначив свое «Я». Нарисуйте в своем пространстве Вселенной планеты. Планеты это значимые для вас люди. Назовите планеты их именами. Планета может носить имя реального лица, кем вы, возможно, восхищаетесь, гордитесь. На карте своей Вселенной обозначьте звездочками наиболее яркие, оставившие в вашей душе неизгладимый след, впечатления. Вспомните о: любимом городе, занятиях, событиях, талисманах, праздниках, знаковых вещах. По желанию (если вы не хотите, можете этого не делать) обозначьте туманности, облака, тучи, иначе говоря, ваши проблемы.
Посмотрите на солнышко, лучи, планеты и звезды. Подумайте, что или кто может повлиять на то, чтобы облака, тучи рас сеялись, туманности развеялись. Соедините их линиями, сделайте выводы, что поможет вам решить ваши проблемы: Вы сами, близкие люди... После заполнения воспитанниками карты Вселенной проанализируйте: - восприятие ими образа «Я»; - самооценку (размер «солнышка», расположение его на листе, лучи); - эмоциональное состояние (какие цвета использовали); - качества личности (что нарисовано в «солнышке», «лучах»); - выбор занятия, значимого в жизни (звездочки). Проанализируйте вместе с каждым учеником, что изменилось в его карте Вселенной, в его жизни. Почему? Сделайте выводы.
Тренинг коррекции детско-родительских отношений «Семейная фотография» Это упражнение не вызывает тревожности и служит целям стимулирования воспоминаний, вытесненного эмоционально опыта и эмоциональных переживаний. Во время обсуждения анализируются специфические области внутрисемейных взаимоотношений (власть, зависимость, близость, тревожность, мужские и женские роли членов семьи). Цель: изучения структуры семьи, ролей, коммуникаций и внутрисемейных взаимоотношений, анализ влияния прошлого семьи на ее настоящее. Ход тренинга: На предварительной встрече ведущий просит каждого члена семьи принести с собой на занятие определенное количество семейных фотографий, которые могут сказать нечто существенное о взаимоотношениях в семье. На встрече обсуждается главная тема взаимоотношений в семье. Каждому члену семьи уделяется до 15 минут, во время которых он представляет выбранные им фотографии и рассказывает, почему именно они были им выбраны, какое значение имеют они для него и какие чувства они вызывают. Психолог задает вопросы о людях и местах, изображенных на фотографии, об общем настроении, атмосфере, царившей на снимке. Вопросы предлагаются примерно следующие: «Кто эти люди на фотографиях?», «Помните ли вы, что происходило во время съемки?», «Какие чувства вызывало совместное времяпрепровождение в кругу семьи в этот день?», «Кто делал этот снимок?», «Что случилось после того, как фотограф щелкнул объективом фотоаппарата?», «Расскажите, пожалуйста, об этой комнате», «Почему люди одеты именно так, а не иначе?» и т.д.
Тренинг коррекции детско-родительских отношений «Семейная скульптура» Наиболее удачно роль скульпторов выполняют подростки вследствие их чувствительности к тому, что происходит в семье, и из-за их естественного желания манипулировать ближайшими родственниками. Хорошими скульпторами также являются замкнутые дети. Они через скульптуру могут выразить свое тайное одиночество, страх, враждебность или те чувства, которые они не должны были бы испытывать. Цель: социометрическая коррекция внутрисемейных отношений, реальное взаимодействие всех членов семьи, увеличить активность каждого члена семьи, размещение настоящее, прошлое и предвидимое будущее в систему «здесь и сейчас», изменяя при этом свое поведение, межличностное и в семье. Необходимы: некоторое количество легко передвигающейся мебели и предметы, которые используются в качестве замены отсутствующих членов семьи. Ход тренинга: Перед началом выполнения задания психолог объясняет членам семьи, что данная методика позволяет почувствовать - что значит быть членом семьи. И это бывает легче показать, чем рассказать. Поэтому каждый член семьи должен по очереди показать свое видение внутрисемейных отношений, изображая их в виде живой скульптуры так, чтобы их позы и положение в пространстве отражали действия и чувства по отношению друг к другу. Психолог предлагает обращаться члену семьи, который выступает в роли скульптора, с другими членами семьи так, как будто они сделаны из глины. То есть ему необходимо поставить их в такую позицию, которая могла бы наиболее полно отразить отношение скульптора к данному члену семьи. Ваяние продолжается до тех пор, пока скульптор не будет удовлетворен своим результатом. Важно, чтобы другие члены семьи позволили скульптору свободно обращаться с собой, как с материалом, зная, что потом они поменяются с ним местами. Каждый член семьи должен изваять свою реальную семейную скульптуру, отражающую эмоциональную ситуацию в семье в данный момент. После того как каждый член семьи вылепил свою скульптуру, наступает следующая фаза работы - обсуждение полученных результатов. Задаются следующие вопросы, как каждому члену семьи, так и. всей семье в целом, например: «Придумайте название вашему произведению», «Как вы чувствуете себя на этом месте среди ваших родственников?», «Удивила ли вас данная скульптура?», «Согласны ли вы с тем, что ваша семья функционирует именно так, как изображено в скульптуре?», «Какие изменения в жизни семьи вы хотели бы видеть?»
Тренинг коррекции детско-родительских отношений «Семейная хореография» Цель: отслеживание динамических процессов негативных образцов поведения и остановку их действия, последовательно изображая поведенческие акты, ведущие к усилению конфликта, позволяющие открыто выразить свои чувства. Ход тренинга: Одного из членов семьи просят построить всех остальных на сцене таким образом, чтобы картина отражала внутренние семейные отношения в контексте какого-либо события или проблемы, а затем эту сцену разыграть. Каждого члена семьи просят так разместиться в пространстве комнаты, чтобы наилучшим образом показать проблему семьи. Затем члены семьи должны показать сцену без слов, оживить ее и проиграть. После того как сцена проиграна, членам семьи предлагается изобразить идеальную ситуацию во взаимоотношениях, такую, какой видится в данный момент. После того как сцены проиграны, происходит обсуждение. Для того чтобы более четко сформулировать проблемы семьи, психолог может попросить каждого члена семьи кратко сформулировать для себя и других то, что составляет суть актуального состояния и положения в семье. Затем в порядке очереди это делают все члены семьи. Вопрос задается всегда один и тот же: «Каково быть в этом положении семье и какие чувства возникают у данного члена семьи по отношению к другим членам семьи?». «Ролевая карточная игра» Цель: определить ролевое поведение, воспринимаемое другими членами семьи как адекватное, выявление ролей и обязанностей во внутрисемейном взаимодействии, выявить индивидуальные способности и особенности членов семьи, создать условия для всех членов семьи в атмосфере позитивной групповой работы взять на себя новые роли и отбросить старые. Для проведения данной методики необходимы: 35 ролевых карт, бумага, карандаши и резинки, скрепляющие колоду карт каждого участника. Ход тренинга: Инструкция: «Сейчас я разложу перед вами колоду карт. Мне бы хотелось, чтобы каждый из вас выбрал соответствующие ему карты и положил их около себя на столе так, чтобы другие могли их видеть. Если кто-то выбрал карту, которая, как вы считаете, должна принадлежать вам, запишите ее на лежащем перед нами листке бумаги. Играть нужно молча. Так что, пожалуйста, не разговаривайте друг с другом. Карты предназначены не только для вашей семьи, поэтому нет необходимости, чтобы все из них были выбраны. Вы можете считать, что какая-то определенная карта должна принадлежать больше, чем одному человеку. Если это так, то отметьте, пожалуйста, это на вашем листе бумаге». После того, как произошел первичный выбор карт, предлагается следующая инструкция: «Проверьте ваш набор карт и убедитесь в том, что все они распределены правильно. Если вы не согласны с тем, что какая-то определенная карта должна принадлежать вам или кому-то другому, пожалуйста, скажите об этом. Если кому-то попалась карта, которая, как вы считаете, не должна ему принадлежать, также скажите об этом и положите ее в «неправильную колоду». После получения инструкции члены семьи выбирают карты для себя и для других. В картах описаны домашние обязанности, которые необходимо кому-то выполнять, и имеется ряд ролей, которые члены семьи играют во взаимоотношениях друг с другом. Когда каждый участник выскажется по поводу карт других, семье предоставляется возможность избавиться от любых не нравящихся ей ролей, независимо от того, насколько они точны. Затем каждого участника просят скрепить оставшиеся у него карты резинкой. Карты, содержащие роли-обязанности: организатор домашнего хозяйства, закупщик продуктов, устроитель ужина, мойщик полов, «Его Превосходительство», плохой исполнитель всех своих обязанностей, распорядитель, убирающий со стола после еды, тот, кто готовит напитки, повар, накрывающий на стол, убирающий со стола, тот, кто разгружает посудомоечную машину, посудомойка, купальщик маленьких детей, тот, кто укладывает детей спать, садовник, организатор праздников, создатель правил, мальчик на побегушках, сторонник дисциплины, человек, отвечающий за все. Карты, содержащие роли взаимодействия: позитивные (говорящий правду, помогающий, понимающий, творческий, счастливый, дипломат) и Негативные (обвинитель, умиротворитель, компьютер, одинокий волк, сбивающий с толку, жертва, крикун. После того как карточки выбраны, психолог заполняет таблицу, в которой содержатся восемь колонок, не считая имени: роль, положительная характеристика, отрицательная характеристика, выбранные роли (роли, выбранные игроком для себя), данные роли (все роли, данные игроку другими, принятые и непринятые), неправильные роли (роли, данные игроку неправильно, нежелаемые им), не соответствующие роли (роли, которые, по мнению других игроков, не подходят данному игроку), непринятые роли (роли, которые игрок отбросил в конце игры). После проведения игры возможно обсуждение, в котором исследуется несколько аспектов: умения семьи; негативные механизмы, которые проявляются; семейная динамика.
«Создание аналогичных ситуаций» Методика применяется для большего понимания членами семьи самих себя, улучшения взаимоотношения с окружающими, преодоления тупикового общения, прекращения борьбы за власть между членами семьи, изменения внутри-семейных взаимоотношений. Цель: создать возможность воспринимать ситуацию, понять ожидания друг друга, свои собственные чувства и проблемы, психологическую защищенность и комфорт при обсуждении скрытых проблем. Ход тренинга: Психолог предлагает следующую инструкцию: «Я дам вам ряд незаконченных предложений. Конец предложения вы должны придумать сами. При этом вы можете делать все, что приходит вам в голову. Пожалуйста, будьте как можно более свободными - вам разрешается говорить все, что заблагорассудится. Но ни в коем случае не обсуждайте работу и высказывания друг друга. Только когда мы закончим, будет обсуждение. Если у вас нет вопросов, давайте начнем». В качестве основ предложений можно использовать следующие: «Я должен...», «Когда я сердит, я...», «Я выражаю любовь тем, что...», «Моя значимость состоит в том, что...», «Изменение в моем положении чревато тем, что...», «Если бы я набрался смелости, я бы...»; «Если бы меня знали, вы бы...», «Тот человек, которого я люблю, должен...», «Моя мать должна...», «Человек, которого я люблю, должен», «Для меня самое лучшее время, когда...». Наиболее интересные окончания, предложенные могут быть использованы для конструкции последующей основы. Например, окончание фразы: «...я должна быть хорошей девочкой» может быть преобразовано в основу: «Хорошая девочка должна...». «Сравнение ценностей» Методика направлена на выявление ценностей, влияющих на внутрисемейные взаимоотношения, и дает возможность получить доступ к проблемам, сходствам, различиям и взаимодополняющим позициям, существующим в семье. Цель: помочь членам семьи в эффективном общении друг Ход тренинга: Каждый участник должен подумать, какие ценности наиболее значимы для данного человека и подготовить два списка ценностей. Один список - это собственные ценности клиента, другой список представляет ценности партнера с точки зрения клиента. Ценности необходимо расположить в порядке их важности. Не существует никаких ограничений по содержанию ценностей. Далее списки ценностей озвучиваются. После того как произошло составление общего списка и его обсуждение, участники рассказывают о своих впечатлениях, которые сформировались от знакомства со списками партнера. для анализа несовпадений в данных ценностях.
«Соломенная башня» Наряду с другими социометрическими методиками это упражнение позволяет выявить лидера в семье, тупики во взаимоотношениях, взаимную поддержку, внутрисемейные союзы, изолированных членов семьи, границы семьи и другую динамику в системе семейных взаимоотношений. Цель: наблюдение за поведением членов семьи в ситуации, требующей совместных усилий. Необходимо: коробка спичек, скотч или клей. Предлагается следующая инструкция: «Вам необходимо из этих спичек построить башню. При построении башни попытайтесь совместно достичь определенных целей. Ваша башня должна быть оригинальной по форме, красивой, хорошо сконструированной. Она должна стоять без поддержки и быть достаточно прочной и долговечной, чтобы ее можно было переносить с места на место. Вам следует уложиться в 10 - 15 минут». Далее дается рекомендация: первые 5 минут строить башню, не говоря друг другу ни слова. Это требование может увеличить фрустрацию и позволить обойти некоторые барьеры, выявить различные уровни взаимодействия в семье. Наблюдая за происходящим в течение 8 - 15 минут, психолог может вмешаться в процесс. Он может дать советы, объяснить происходящее с той точки зрения, чтобы члены семьи могли включиться в изучение процесса. После того как башня построена, психолог обсуждает с членами семьи, что происходило во время строительства, интересуясь тем, как, по их мнению, можно разрешить сложившуюся ситуацию. В завершении можно попросить членов семьи заново построить башню, используя результаты проведенного обсуждения. В некоторых случаях можно обучить членов семьи методикам совместной работы и способам оказания взаимопомощи.
«Семейное пространство» Методика «Семейное пространство» представляет собой методику, обеспечивающую возможность изучения и использования семейного пространства для изменения внутрисемейных позиций. Необходимо: ватман, фломастеры или карандаши. Ход семинара: Участникам предлагается нарисовать план дома, где они живут сейчас. Во время рисования психолог постепенно вводит их в ситуацию, задавая следующие вопросы: «Рисуя, отмечайте, с каким настроением ассоциируется у вас та или иная комната», «Попытайтесь вспомнить доминирующие запахи, звуки, цвета и людей в каждой комнате», «Есть ли в вашем доме комната, специально предназначенная для встречи всех членов семьи?», «Есть ли у вас какое-то особенное место в доме?», «Вспомните какое-то типичное событие, происходившее в вашем доме», «Вспомните типичные слова, фразы, высказывания, которые произносились членами вашей семьи». В завершении тренинга каждый участник – мама и дети – описывают свои рисунок, и рассказывают о том, каким бы они хотели видеть дом в будущем.
|
|
|
|
© zkopl4 |